تشنج نوزاد ممکن است برای نوزاد شما اتفاق افتاده باشد یا شاید در مورد آن در بین دوستان و آشنایان شنیده باشید. تشنج در نوزادان یک بیماری عصبی شایع است. این بیماری به عنوان وقوع تغییر ناگهانی، حمله ای و غیر طبیعی در فعالیت الکتروگرافی در از زمان تولد تا پایان دوره نوزادی تعریف می شوند. در این دوره، مغز نوزاد از نظر رشد نابالغ است. بنابراین، تشنج نوزاد یافته های پاتوفیزیولوژیک و الکتروگرافیک منحصر به فردی دارد که منجر به یکسری تظاهرات بالینی می شود که در مقایسه با گروه های سنی بالا تر می‌تواند متفاوت باشد (و از طرفی تشخیص آن دشوار تر است). در این مطلب کلینیک ختنه نوزادان تهران علائم، تشخیص و درمان تشنج های نوزادی را بررسی می کنیم.
تشنج نوزاد چیست؟
تشنج در نوزادان نوعی بیماری عصبی است. هنگامی که در نوزاد تشنج ایجاد شود، ممکن است اولین علامت بالینی یک اختلال عصبی جدی باشد، بنابراین تشخیص و ارزیابی سریع این بیماری به منظور شناسایی علت زمینه ای، درمان، جلوگیری از آسیب مغزی بیشتر، و فرونشاندن بسیار ضروری و مهم است.
پاتوفیزیولوژی
مغز نوزاد در مقایسه با گروه های سنی مختلف منحصر به فرد است. مغز پس از تولد، در وضعیت رشد مداوم قرار دارد. بنابراین، برخی از مناطق مغز حتی بعد از تولد هنوز نابالغ هستند. این وضعیت شرایطی را ایجاد می کند که اگر مغز نوزاد به طور پاتولوژیک تحریک شود، یکی از تظاهرات این تحریک می تواند تشنج نوزاد باشد. تشنج در واقع عبارت است از تخلیه غیر طبیعی و همزمان عصبی در قشر مغز. این مساله می تواند به دلیل وجود بیش از حد عوامل تحریک کننده عصبی یا کمبود عوامل بازدارنده عصبی باشد. به دلیل اینکه مغز نوزاد در وضعیت نابالغ قرار دارد و عوامل تحریک کننده عصبی بیش از عوامل مهارکننده عصبی هستند، مغز بیشتر مستعد تشنج می شود و تشنج نوزاد رخ می دهد. عوامل متعددی منجر به این عدم تعادل می شود. عامل اصلی در واقع وضعیت رشد و تکامل سلول های عصبی نوزاد است.
علل تشنج نوزاد چیست؟
تشنج نوزاد دلایل مختلفی دارد که عبارتند از:
- کمبود اکسیژن قبل یا در حین تولد به دلیل جدا شدن جفت (جدا شدن زود هنگام جفت از رحم)، زایمان سخت یا طولانی مدت، یا فشرده شدن بند ناف
- عفونت کسب شده قبل یا بعد از تولد، مانند مننژیت باکتریایی، آنسفالیت ویروسی، توکسوپلاسموز، سیفلیس یا سرخجه
- سکته قبل یا بعد از تولد
- لخته شدن خون در مغز
- خونریزی در مغز
- نقایص مادرزادی مغز
- عدم تعادل قند یا الکترولیت خون
- اختلالات متابولیک مانند بیماری ادرار شربت افرا (maple syrup urine)و فنیل کتونوری (PKU)
- ترک مواد مخدر، که ممکن است بر نوزادان متولد شده از مادران معتاد به باربیتورات ها، الکل، هروئین، کوکائین یا متادون تأثیر بگذارد.
- در موارد نادر، تشنج نوزاد ناشی از وضعیتی به نام تشنج نوزادی خوش خیم خانوادگی است که به عنوان تشنج روز پنجم نیز شناخته می شود. این بیماری ارثی است و مادر یا پدر نوزاد نیز به این اختلال مبتلا بوده اند. بسیاری از نوزادان مبتلا به تشنج های خوش‌خیم نوزادی رشد طبیعی دارند، اگر چه برخی از آنها ممکن است برخی اختلالات رشدی داشته باشند که در اوایل کودکی آنها دیده می‌شود.
علائم تشنج نوزاد چیست؟
تشخیص تشنج در نوزادان ممکن است دشوار باشد زیرا تشنج ممکن است کوتاه و خفیف باشد. علاوه بر این، علائم تشنج نوزادی ممکن است شبیه حرکات و رفتار های طبیعی باشد که در نوزادان سالم هم دیده می شود. علائم به نوع تشنج بستگی دارد:
- ظریف (subtle)
- کلونیک (clonic)
- تونیک (tonic)
- میوکلونیک (myoclonic)
در ادامه به علائم انواع تشنج نوزاد اشاره خواهد شد.
علائم تشنج نوزاد از نوع خفیف
- این نوع تشنج در میان نوزادان term (رسیده) شایع تر است. علائم تشنج های خفیف عبارتند از:
- حرکات تصادفی یا چرخشی چشم، پرش پلک ، چرخش چشم، باز ماندن چشم، خیره شدن
- بیرون ماندن زبان از دهان
- حرکات غیرمعمول پاها
- تقلا کردن زیاد
- آپنه
علائم تشنج کلونیک
حرکات تند ریتمیک که ممکن است عضلات صورت، زبان، بازوها، پاها یا سایر نواحی بدن را درگیر کند.
علائم تشنج تونیک
- سفت شدن یا انقباض عضلات
- چرخاندن سر یا چشم ها به یک طرف
- خم کردن یا کشش یک یا دو دست یا پا ها به یک طرف
علائم تشنج میوکلونیک
حرکات ناگهانی و لرزش سریع در یک دست یا یک پا و یا در کل بدن
همه گیرشناسی (Epidemiology) و شیوع
تشنج نوزاد یک بیماری عصبی اورژانسی است. میزان بروز بین 1 تا 5 در هر 1000 نوزاد رسیده گزارش شده است اما میزان بروز در نوزادان نارس بیشتر از این تعداد است. میزان بروز در ایالات متحده بین 80 تا 120 مورد در هر 100000 نوزاد در سال تخمین زده می شود.
روش تشخیص بیماری
آزمایشی به نام الکتروانسفالوگرام (EEG) برای تشخیص و مدیریت تشنج نوزاد ضروری است. EEG فعالیت الکتریکی مغز را ثبت می‌کند و وجود ناهنجاری هایی در آزمایش EEG (اندازه‌گیری شده بین تشنج) می‌تواند خطر تشنج را نشان دهد. با این حال، نوزادان مبتلا به تشنج های خوش‌خیم خانوادگی معمولاً EEG طبیعی دارند. تست های تصویربرداری مغز، از جمله تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) و سی تی اسکن (CT) نیز برای تعیین علت تشنج استفاده می شود.
درمان تشنج نوزاد به چه صورت است؟ تشخیص و درمان سریع تشنج نوزاد امری بسیار ضروری است. برای کنترل تشنج، ممکن است داروهای ضد تشنج از جمله فنوباربیتال، لورازپام و فنی‌توئین تجویز شود. در طی دوره دریافت این داروها، کودک همیشه باید تحت مانیتورینگ دقیق قرار داشته باشد. نوزادانی که از انسفالوپاتی ایسکمیک هیپوکسیک رنج می برند ( در این شرایط اکسیژن کافی به مغز نمی رسد) ممکن است تحت درمان هیپوترمی قرار گیرند که ممکن است آسیب مغزی ناشی از کمبود اکسیژن را کاهش دهد. درمان هیپوترمی شامل خنک کردن مغز و بدن نوزاد تا چند درجه بلافاصله پس از تولد به مدت چند ساعت یا چند روز است. نوزادان در طول درمان به دقت تحت نظر قرار می گیرند و سپس به آرامی تا دمای طبیعی بدن گرم می شوند.
