درمان چسبندگی بعد ختنه و توصیه های مراقبتی پس از درمان موضوعی است که در این مطلب کلینیک ختنه نوزادان تهران به آن می پردازیم. ختنه هم مثل هر جراحی دیگر در کنار منافع بیشماری که دارد ممکن است در موارد کمی عارضه دار شود که یکی از این عوارض چسبندگی است. برخی والدین هنگامی که نام چسبندگی را می شنوند نگران فرآیند درمان چسبندگی بعد ختنه و مراقبت‌های آن می شوند. آیا چسبندگی و درمان آن مشکلاتی برای نوزاد ایجاد می کند یا خیر؟ مراقبت های پس از این درمان شامل چه مواردی می شود؟ چسبندگی زمانی رخ می دهد که پوست تنه آلت به حشفه یا به انگلیسی گلنس یا همان سر آلت بچسبد. ختنه معمولاً بین یک تا سه ماهگی انجام میشود. متخصص اطفال والدین را از فرآیند ختنه آگاه می کند و در برخی موارد ختنه را به تاخیر می اندازد. ناهنجاری های فیزیکی و نارسی نوزاد از علت های تاخیر در ختنه هستند. در ادامه بیش تر به علت، علائم تشخیص و درمان این مشکل می پردازیم.
علت و علائم چسبندگی بعد از ختنه
هنگامی که بعد از ختنه پوست تنه آلت به سر آلت تناسلی بچسبد، چسبندگی رخ می دهد. عوامل مختلفی منجر به این مشکل و طی کردن فرآیند درمان چسبندگی بعد ختنه می شوند. به عنوان مثال هنگامی که پوست باقی مانده آلت به صورت مناسبی به عقب کشیده نشوند و مقداری از آن باقی بماند یا مقدار بیش از حد چربی در قسمت عانه، باعث چسبندگی بعد از ختنه می شوند. وجود پل پوستی فیبروتیک بین گلنس (سر آلت) و تنه آلت (شفت آلت) عارضه ای دیگر و متفاوت است که نیاز به جراحی دارد و با چسبندگی ناشی از تجمع ترشحات آلت (اسمگما) متفاوت است.
با اینکه چسبندگی بعد از ختنه با علائم خاص و ویژه ای همراه نیست و به عنوان یک مشکل اورژانسی شناخته نمی شود اما شناخت علائم این بیماری کمک می کند تا زودتر وجود آن را تشخیص دهید و به درمان چسبندگی بعد ختنه بپردازید. این علائم عبارتند از:
- از آنجایی که ممکن است لایه چربی ضخیم باعث دفن بخشی از آلت تناسلی شود بنابراین چربی و سلول های مرده زیر پوست تجمع پیدا می کنند و باعث تشکیل ترشحات سفیدی به نام اسمگما می شوند. اسمگما مانند چرک است اما عفونت محسوب نمی شود.
- چسبندگی با چشم غیر مسلح نیز قابل مشاهده است اما در مواردی ممکن است با هیچ علائم و دردی همراه نشود. ممکن است آلت به حالت دفن شده در لایه چربی ناشی از چاقی اطفال ظاهر شود.
- با گذشت زمان و استمرار چسبندگی و رشد پسران، آن ها کشیدگی در زمان نعوظ را حس خواهند کرد.
تشخیص و درمان چسبندگی بعد ختنه
در صورتی که یک ماه از ختنه بگذرد و چربی سفید رنگی که در سر و تنه شیار آلت ترشح می شود، تمیز نشود حالتی به نام چسبندگی رخ می دهد. در برخی موارد پزشک باید چسبندگی را آزاد کند اما همان طور که پیش تر نیز اشاره شد در این فرآیند نیازی به تیغ و سایر ابزارهای جراحی ندارد و پزشک با یک مانور خاص به درمان چسبندگی بعد ختنه می پردازد. البته چسبندگی انواع مختلفی دارد که هر کدام روش درمانی متفاوتی دارد. انواع چسبندگی و راه های درمانی آن عبارتند از:
- پل پوستی: اتصال پوست شافت به حاشیه تاج به پل پوستی منجر می شود. پزشک برای درمان چسبندگی بعد ختنه در نوع پل پوستی ابتدا کرم بی حسی را در قسمت مورد نظر می زند و سپس پل پوستی را برمی دارد.
- چسبندگی گلانس: جدیت چسبندگی گلانس از پل پوستی کم تر است و معمولاً خود به خود برطرف می شوند یا توسط نعوظ آزاد می شود. با این حال برای درمان چسبندگی بعد ختنه به صورت سریع تر می توان از وازلین کمک گرفت.
- چسبندگی سیکاتریکس: چسبندگی سیکاتریکس زمانی ایجاد می شود که آلت به داخل لایه چربی عانه فرو برود. در این حالت پوست قسمت جراحی شده جمع می شود و مانع مشاهده سر آلت می شود. پزشک اطفال از داروهای کورتیکو استروئیدها مانند بتامتازون برای درمان چسبندگی بعد ختنه بهره می گیرد.
روش های پیشگیری از چسبندگی
به طور معمول بد ختنه کردن بر روی چسبندگی و درمان آن تاثیری ندارد. مهم ترین دلیل ایجاد چسبندگی بعد ختنه در نوزاد عدم رعایت مراقبت های بعد از ختنه است. پاک نکردن اسمگما یا همان ترشح سفید رنگ بین سر و تنه آلت باعث خشکی این ماده و ایجاد چسبندگی می شود. حتی در برخی موارد ختنه شدن نوزاد مشخص نیست. به همین منظور والدین باید پس از ۱ ماه از ختنه ترشحات را تمیز کنند و آلت را در جهت پایین بکشند تا از غلاف خارج شود. این کار بهتر است تا چندین ماه ادامه یابد تا به این مرحله نرسد.
بعد از اینکه حلقه ختنه نوزاد افتاد، همچنان باید به روش های پیشگیری از چسبندگی اهمیت داده شود. والدین باید لبه های پوست آلت را به آرامی به عقب بکشند تا جایی که بین کلاهک و قسمت کشیده شده فاصله ای ایجاد شود و سپس در همین قسمت پماد AD را بزنند. در هنگام استحمام نوزاد نیز باید پوست غلاف آلت به طرف شکم کشیده و باز شود و تمیز شود. تا حدود چند هفته پس از افتادن حلقه بهتر است پوشک های بزرگ مورد استفاده قرار گیرد و نوک مجرای ادراری با وازلین یا پماد AD چرب شود. تعویض پوشک و شست و شوی نوزاد پس از ادرار نیز از چسبندگی بعد ختنه جلوگیری می کند. همچنین از پوشاندن پوشک خیس و تنگ به نوزاد بپرهیزید زیرا میزان ابتلا به چسبندگی را افزایش می دهد.
توصیه های مراقبتی پس از درمان
آیا بعد از طی کردن دوره درمان چسبندگی نیاز به اقدامی است؟ پس از اینکه چسبندگی در شیرخوار درمان شد، باید مراقبت هایی صورت بگیرد. در غیر این صورت چسبندگی پس از چند ماه دوباره تکرار می شود. این توصیه های مراقبتی پس از درمان چسبندگی بعد ختنه شامل موارد زیر می شود.
- تا سه روز پس از آزاد کردن چسبندگی باید روزانه به مدت پنج دقیقه شیرخوار داخل لگن آب ولرم گذاشته شود و محل چسبندگی قبلی به آرامی ماساژ داده شود. این کار باید سه بار در روز صورت گیرد. عدم انجام این کار موجب ورم می شود.
- با هر بار تعویض پوشک باید داخل شیار آلت نوزاد وازلین زده شود. این کار حداقل باید تا ده روز پس از درمان چسبندگی بعد ختنه انجام شود.
- تا سه ماه پس از درمان چسبندگی بعد ختنه باید روزی ۱ بار پوست به عقب کشیده شود. همچنین والدین باید از عدم چربی اسمگما اطمینان حاصل کنند و در صورت وجود آن را تمیز کنند.
- پس از آزاد کردن چسبندگی ممکن است نوزاد در شب اول به علت سوزش کمی بی قراری کند. برای رفع بی قراری نوزاد می توان از قطره استامینوفن استفاده کرد.
سخن پایانی
در این مطلب چگونگی درمان چسبندگی بعد ختنه و نکات مربوطه را بررسی کردیم. برای اینکه نوزاد دچار چسبندگی نشود، باید مراقبت های پس از ختنه را جدی بگیرید اما اگر نوزاد به این مشکل دچار شد، جای نگرانی نیست زیرا چسبندگی درد یا مشکلات جدی را برای نوزاد ایجاد نمی کند و پزشکان سعی خود را می کنند تا از روش های بدون جراحی برای درمان چسبندگی بعد ختنه بهره بگیرند. در صورتی که به وجود یا عدم چسبندگی در نوزاد شک کردید یا علائم غیرعادی مانند التهاب، سرخی، تب و یا هر مورد دیگری را مشاهده کردید، حتماً به پزشک اطفال مراجعه کنید و بدون مشورت او کاری انجام ندهید زیرا در برخی موارد علائم خاصی بروز نمی کند یا اصلاً چسبندگی نیست. پس از درمان چسبندگی بعد ختنه نیز مراقبت های لازم را اجرا کنید تا این مشکل دوباره ایجاد نشود.
