سونوگرافی بارداری موضوعی است که هر خانم بارداری در زندگی خود با آن سر و کار دارد. بنابراین خانم های باردار و حتی بانوانی که تصمیم به اقدام برای بارداری دارند، باید در مورد این موضوع اطلاع کافی داشته باشند. اگر جزء این دسته از افراد هستید، توصیه می کنیم این مطلب را مطالعه نمایید.
سونوگرافی بارداری چیست؟
سونوگرافی از جمله انواع تکنیک های تصویر برداری پزشکی محسوب می شود. سونوگرافی انواع مختلفی دارد که سونوگرافی بارداری یکی از انواع آن است. سونوگرافی بارداری یک فرآیند تشخیصی و غربالگری پاراکلینیکی است که از امواج صوتی با فرکانس بالا (اولترا سوند) برای تصویربرداری از نوزاد در حال رشد و همچنین اندام های تولید مثلی مادر (رحم، لوله فالوپ، تخمدان و …) استفاده می کند. این مساله که در هر بارداری چند بار سونوگرافی باید انجام شود، در هر حاملگی متفاوت است و بنا به تشخیص پزشک معالج می باشد.
سونوگرافی بارداری می‌تواند به پایش رشد طبیعی جنین و بررسی مشکلات احتمالی که ممکن است برای جنین به وجود آیند، کمک کند. علاوه بر سونوگرافی استاندارد، انواع سونوگرافی های پیشرفته تر هم وجود دارد، از جمله سونوگرافی 3 بعدی، سونوگرافی 4 بعدی، و اکوکاردیوگرافی جنین (نوعی سونوگرافی که با جزئیات بیشتری قلب جنین را بررسی می کند).
چرا سونوگرافی بارداری انجام می شود؟
سونوگرافی بارداری به دلایل متنوعی در دوران بارداری ممکن است انجام شود. انجام سونوگرافی ضرری برای بدن ندارد ولی بدون دلیل هم نباید انجام شود.
سونوگرافی در سه ماهه اول بارداری
در سه ماهه اول بارداری (هفته یکم تا دوازدهم)، سونوگرافی ممکن است برای موارد زیر انجام شود:
- تایید شدن بارداری
- بررسی ضربان قلب جنین
- تعیین سن حاملگی نوزاد و تخمین زدن تاریخ زایمان
- بررسی چندقلو بودن
- بررسی جفت، رحم، تخمدان ها و دهانه رحم
- تشخیص حاملگی خارج از رحم (زمانی رخ می دهد که جنین به رحم نچسبیده و جنین در قسمت دیگری از دستگاه تولید مثلی لانه گزینی کرده)
- تشخیص سقط جنین
- بررسی هر گونه رشد غیر طبیعی در جنین
- تایید شدن بارداری
- بررسی ضربان قلب جنین
- تعیین سن حاملگی نوزاد و تخمین زدن تاریخ زایمان
- بررسی چندقلو بودن
- بررسی جفت، رحم، تخمدان ها و دهانه رحم
- تشخیص حاملگی خارج از رحم (زمانی رخ می دهد که جنین به رحم نچسبیده و جنین در قسمت دیگری از دستگاه تولید مثلی لانه گزینی کرده)
- تشخیص سقط جنین
- بررسی هر گونه رشد غیر طبیعی در جنین
سونوگرافی بارداری در سه ماهه دوم و سوم
در سه ماهه دوم (هفته 12 تا 24) و سه ماهه سوم (هفته 24 تا 40 یا تولد)، سونوگرافی حاملگی ممکن است برای موارد زیر انجام شود:
- نظارت بر رشد و وضعیت جنین
- تعیین جنسیت کودک
- تایید چند قلو بودن بارداری
- برای بررسی مشکلاتی مانند جفت سرراهی (زمانی که جفت دهانه خروجی رحم را که برای تولو باید آزاد باشد پوشاند) و جدا شدن جفت (زمانی که جفت قبل از زایمان از رحم جدا می شود و در نتیجه خونرسانی به جنین مختل می‌شود)
- بررسی سندرم داون (به طور معمول بین هفته 13 تا 14 انجام می شود)
- بررسی ناهنجاری ها یا نقایص مادرزادی (که یکی از فواید مهم سونوگرافی بارداری به حساب می‌آید)
- بررسی جنین از نظر ناهنجاری های ساختاری یا مشکلات جریان خون
- کنترل مقدار مایع آمنیوتیک
- بررسی اینکه آیا جنین اکسیژن کافی دریافت می کند یا خیر
- تشخیص مشکلات مربوط به تخمدان ها یا رحم، مانند تومورهای بارداری
- اندازه گیری طول دهانه رحم
- تایید مرگ داخل رحمی
چگونه برای سونوگرافی بارداری آماده شویم؟
در طول سونوگرافی بارداری در ابتدای این دوره، ممکن است سونوگرافیست از شما بخواهد که مثانه پر داشته باشید تا تکنسین تصویر واضحی از جنین و اندام های تولید مثلی شما بگیرد. بنابراین باید یک ساعت قبل از سونوگرافی برنامه ریزی کنید و دو تا سه لیوان آب بنوشید. همچنین نباید قبل از سونوگرافی ادرار کنید، بنابراین با مثانه پر سونوگرافی انجام خواهد شد.
در روند انجام سونوگرافی بارداری چه اتفاقی می افتد؟
در طول سونوگرافی بارداری، شما روی تخت دراز می کشید. یک تکنسین سونوگرافی ژل مخصوصی را روی شکم و ناحیه لگن شما اعمال می کند. این ژل بر پایه آب است، بنابراین اثری روی لباس یا پوست شما باقی نمی گذارد. ژل کمک می کند امواج صوتی (اولتراسوند) به درستی کار کنند. سپس، تکنسین یک پروب کوچک روی شکم شما قرار داده و پروب را حرکت می دهند تا تصویر روی صفحه اولتراسوند ثبت شود. ممکن است تکنسین از شما بخواهد که در حین گرفتن عکس حرکت کنید یا نفس خود را حبس کنید. سپس تکنسین بررسی می کند که آیا تصاویر لازم گرفته شده است یا خیر. در پایان، تکنسین ژل را پاک می کند و می توانید مثانه خود را خالی کنید.
انواع سونوگرافی بارداری
در صورت نیاز به تصویر دقیقتر، ممکن است از تکنیک‌های سونوگرافی پیشرفته‌تر استفاده شود. اگر پزشک در نتیجه سونوگرافی اولیه مشکلی را تشخیص دهد، ممکن است لازم باشد برای از انواع دیگر سونوگرافی برای تایید آن استفاده شود.
سونوگرافی ترانس واژینال
سونوگرافی بارداری ترانس واژینال ممکن است برای ایجاد تصویر واضح تر انجام شود. این سونوگرافی بیشتر در مراحل اولیه حاملگی استفاده می شود، زمانی که گرفتن یک تصویر واضح ممکن است دشوارتر باشد. برای این آزمایش، یک پروب سونوگرافی کوچک به داخل واژن وارد می شود و تصاویر لازم ثبت می شود.
سونوگرافی سه بعدی
برخلاف سونوگرافی بارداری دو بعدی معمولی، سونوگرافی سه بعدی به پزشک اجازه می دهد تا عرض، ارتفاع و عمق جنین و اندام های شما را بررسی کند. این سونوگرافی می تواند به ویژه در تشخیص هر گونه مشکل مشکوک در دوران بارداری مفید باشد. سونوگرافی سه بعدی همان روش سونوگرافی استاندارد را دنبال می کند، اما از پروب و نرم افزار خاصی برای ایجاد تصویر سه بعدی استفاده می کند. همچنین تکنسین ها برای انجام این نوع سونوگرافی نیاز به دیدن آموزش های ویژه دارند.
سونوگرافی چهار بعدی
سونوگرافی بارداری 4 بعدی را می توان سونوگرافی سه بعدی داینامیک نیز نامید. برخلاف سایر سونوگرافی ها، سونوگرافی 4 بعدی یک فیلم متحرک از جنین ایجاد می کند. علاوه بر این تصویر بهتری از صورت و حرکات کودک ایجاد می کند. این سونوگرافی مشابه سایر انواع سونوگرافی ها است اما با تجهیزات مخصوص انجام می شود.
اکوکاردیوگرافی جنین
اکوکاردیوگرافی جنین در صورتی انجام می شود که پزشک به نقص مادرزادی قلب کودک مشکوک باشد. این نوع سونوگرافی مانند سونوگرافی بارداری معمولی انجام شود، اما دقیقتر است و پیچیدگی خاصی دارد. تصویری از عمق قلب جنین می گیرد یعنی تصویری که اندازه، شکل و ساختار قلب را نشان می دهد. این سونوگرافی همچنین به پزشک کمک می کند تا عملکرد قلب کودک را نیز بررسی کند بنابراین می تواند در تشخیص مشکلات قلبی مفید باشد.
سونوگرافی داپلر
سونوگرافی داپلر تکنیک پیشرفته ای است که قادر به بررسی تغییرات جزئی امواج اولتراسوند هنگام عبور از اجسام متحرک مانند سلول های خون می باشد. همچنین سونوگرافی داپلر می تواند اطلاعات دقیقی در مورد جریان خون نوزاد فراهم نماید.
