آمنیوسنتز بارداری چیست؟ چطور انجام می گیرد؟ افراد هنگامی که می بینند نوزادانی با مشکلات ژنتیکی متولد می شوند، احساس ناراحتی و دردناکی بهشان دست می دهد. خوشبختانه امروزه با استفاده از آزمایشات و روش هایی که به وجود آمده است، بررسی مشکلات ژنتیکی قبل از تولد جنین، راحت تر شده است. به همین خاطر تکنیک هایی ایجاد شده که می تواند سلول های جنین و میزان سلامت آن ها را به طور دقیق بررسی کند و نتایج خوبی را ارائه دهد. آمنیوسنتز از جمله آزمایش هایی به شمار می آید که در طول بارداری برای افراد مشکوک به داشتن جنین با نقص ژنتیکی پیشنهاد می شود.
این آزمایش به آن ها کمک می کند فرزندانی معلول و یا عقب مانده به دنیا نیاورند. برای این که اطلاعات بیشتری در مورد این روش به دست آورید، تا پایان این مطلب کلینیک ختنه نوزادان تهران را دنبال کنید.
آمنیوسنتز بارداری چیست؟
کیسه ای به نام کیسه آمونیوتیک وجود دارد که جنین داخل آن نگه داشته می شود. مایعی به نام آمنیون این کیسه را پر کرده است و آن را به محلی برای قرار گرفتن جنین به صورت شناور تبدیل کرده است. مایع آمنیون دارای عملکردی ویژه ای است که بتواند جنین را نگه دارد. این مایع در واقع به عنوان ضربه گیر عمل کرده و اجازه نمی دهد جنین به دیواره رحم بچسبد و به راحت حرکت کردن جنین کمک می کند. جنین داخل این کیسه به صورت شناور قرار دارد و به آسانی حرکت می کند، می چرخد و تغذیه می کند. در مایع آمنیون سلول های مرده، زنده و ماده وراثتی جنین وجود دارد. آن ها می توانند اطلاعات و داده های ارزشمندی را ارائه دهند. آمنیوسنتز به عنوان آزمایشی شناخته می شود که در آن از مایع آمنیون نمونه برداری می شود.
با این آزمایش برخی از بیماری های جنین، قبل از تولد قابل تشخیص است و همچنین از تولد جنین هایی که دارای مشکلات ژنتیکی حاد و غیرقابل درمان هستند می توان جلوگیری کرد. در آمنیوسنتز سرنگ مخصوصی توسط پزشک از طریق شکم و با کمک دستگاه سونوگرافی وارد کیسه آمونیوتیک می شود و آزمایشات لازم با استفاده از نمونه برداری از آن انجام می گیرد. اگر می خواهید برای این آزمایش اقدام کنید، می توانید در هفته چهاردهم بارداری به بعد آن را انجام دهید. قبل از این دوره نمی توانید این آزمایش را انجام دهید زیرا مایع آمنیون به اندازه کافی موجود نیست و امکان دارد جنین صدمه ببیند.
برای این که اختلالات ژنتیکی و کروموزومی را پیش از هفته چهارده بارداری بررسی کنند، از روش دیگری برای به دست آوردن نمونه استفاده می کنند که آن را CVS می نامند. در این روش از پرزهای جفتی نمونه برداری می شود.
آمنیوسنتز بارداری چه مزایایی دارد؟
این آزمایش که به عنوان یکی از آزمایش های تشخیصی در بارداری به شمار می آید، دارای مزیت های متعددی است. برخی از این مزایا در ادامه ذکر شده اند.
- اختلالات ژنتیکی مانند سندرم های کروموزومی، بیماری های ژنتیکی و ترشحات آنزیمی و دیگر مشکلات جنینی به صورت دقیق تر بررسی می شوند که این کار را از طریق سلول های جنینی موجود در نمونه آمنیون انجام می دهند.
- سلامت جنین را می توان ارزیابی کرد، از تکامل جنین و رشد و سلامت عمومی او می توان مطلع بود.
- می توان نیازهای ویژه جنین را بررسی کرد. در صورتی که اختلالات ژنتیکی یا مشکلات دیگر در جنین تشخیص داده شود، امکان برنامه ریزی دقیق تری برای مراقبت و درمان جنین در آینده فراهم خواهد بود. به عنوان نمونه، در صورت تشخیص یک اختلال ژنتیکی، خانواده این امکان را دارند که مشاوره ژنتیکی انجام دهند و با کمک تیم درمانی، برای برنامه های درمانی و پشتیبانی مناسب از جنین اقدام کنند.
- برای خانواده آرامش خاطر ایجاد می کند و آن ها در مورد سلامت جنین اطمینان دقیقی خواهند داشت.
مراقبت های قبل و بعد از آمنیوسنتز
در صورتی که قبل از هفته بیستم بارداری این تست را انجام می دهید، اگر مثانه پر باشند بهتر است. قبل از این که تست را شروع کنید، نوشیدن مایعات را فراموش نکنید. اما در صورتی که تست را بعد از هفته بیستم بارداری انجام می دهید، مثانه را در حین انجام آمنیوسنتز خالی نگه دارید؛ این کار برای به حداقل رساندن احتمال آسیب و سوراخ شدن انجام می گیرد.
معمولا احتیاجی نیست که اقدام خاصی را برای آمادگی قبل از آمنیوسنتز انجام دهید. حتی نیازی ندارید قبل از آزمایش رژیم غذایی خود را تغییر دهید. در برخی موارد پزشک می گوید که مثانه خود را پر نگه دارید و چند ساعت قبل از این که آزمایش را انجام دهید سعی کنید دفعی انجام ندهید؛ زیرا مثانه پر آزمایش را راحت تر می کند.
همچنین بعد از آمینوسنتز لازم است نکاتی را مد نظر داشته باشید. بهتر است بعد از این که تست را انجام دادید، ۲۰ تا ۳۰ دقیقه در کلینیک بمانید؛ زیرا امکان بروز عوارضی مانند لکه بینی، آبریزش یا احتمال سقط جنین بعد تست وجود دارند. به همین دلیل است که استراحت به مدت حداقل ۴۸ ساعت بعد از تست در منزل نیز توصیه می شود. زنانی که دارای سابقه خونریزی یا سقط قبلی هستند بهتر است چند روز بیشتر استراحت کنند. از جمله کارهایی که بعد از آمنیوسنتز باید انجام شوند عبارتند از:
- آنتی بیوتیک را هر ۸ ساعت یک بار مصرف کنید.
- از شیاف یا قرص با تجویز پزشک استفاده کنید که از درد و انقباض رحمی جلوگیری شود.
- از حمام تا ۴ روز بعد نمونه برداری پرهیز کنید.
- از رژیم غذایی سبک، کم حجم و مغذی تا یک هفته بعد از تست استفاده کنید.
- ۲ لیوان شیر و غذاهای آبکی بدون حبوبات را روزانه مصرف کنید.
تشخیص بیماری ها با این روش
همان گونه که ذکر شد، برخی از بیماری ها با استفاده از این آزمایش قابل تشخیص هستند. از جمله این موارد می توان به برخی از نقص های لوله عصبی که با بیماری های مغز و ستون فقرات ارتباط دارند، مانند اسپینا بیفیدا و آنانسفالی اشاره کرد. آمنیوسنتز بارداری به عنوان دقیق ترین روشی است که جنسیت نوزاد را با آن تعیین می کنند اما یک روش مرسومی به شمار نمی آید. از این آزمایش برای بررسی عفونت نیز کمک گرفته می شود و به وسیله آن سلامت ریه های جنین بررسی می شود.
با آمنیوسنتز بارداری همه نقایص مادرزادی قابل تشخیص نیست به عنوان مثال بیماری اوتیسم. اما در صورتی که والدین خطر ژنتیکی قابل توجهی داشته باشند، از این آزمایش برای تشخیص موارد زیر استفاده می شود.
- سندرم داون
- سلول داسی شکل
- سیستیک فیبروزیس
- دیستروفی عضلانی
- تی ساکس و بیماری های مشابه
