زایمان طبیعی در واقع فرایندی است که طی آن مادر فرزند خود را به صورت فیزیولوژیک از راه کانال زایمانی (از راه واژینال) به دنیا می آورد. در این روش مداخله پزشکی در حداقل مقدار لازم هست. این روش نسبت به زایمان سزارین مزایا و معایبی دارد که قصد داریم در این مطلب به آنها بپردازیم.
زایمان طبیعی چیست؟
زايمان طبيعي، زايمان با حداقل مداخلات پزشکی است، و برای کنترل درد از تكنيك هايي مانند ریلکسیشن و تنفس كنترل شده استفاده می شود. بنابراین این روش روشی برای به دنیا آوردن است که به طبیعت بدن اجازه می دهد مسیر خود را طی کند. وقتی سن بارداری مادر به 9 ماه می رسد، هورمون هایی در بدن آزاد می شوند که باعث می شوند دهانه رحم کم کم باز شود تا جنین بتواند از کانال زایمانی خارج شود.
چرا زایمان طبیعی؟
زنانی که حاملگی آنها از نوع کم خطر است احتمالا زایمان طبیعی را انتخاب می کنند زیرا می خواهند از خطرات احتمالی داروها و عوارض جراحی دوری کنند. داروهای ضد درد می توانند موجب موارد زیر شود:
- فشار خون پایین
- کاهش سرعت یا تسریع زایمان
- حالت تهوع
مراحل زایمان طبیعی
مراحل زایمان به روش طبیعی در یک بارداری کم خطر به صورت زیر است:
- درد در ناحیه شکم و لگن آغاز می شود: این مرحله خود سه فاز مختلف دارد که به ترتیب عبارتند از: دردهای ابتدایی – دردهای فعال – و دردهای انتقالی. شدت درد در هر فاز نسبت به فاز قبلی بیشتر می شود.
- باز شدن دهانه رحم
- خارج شدن نوزاد و جفت از کانال زایمانی
مقایسه زایمان به روش طبیعی و سزارین
در شرایط معمولی زایمان طبیعی نسبت به روش های دیگر ارجحیت دارد و هم برای مادر و هم نوزاد دارای فواید متعددی است به این دلیل که همه چیز به طور معمولی و فیزیولوژیک پیش می رود، هیچ دستکاری رخ نمی دهد و نوزاد از راه کانال زایمان یا واژینال از بدن مادر خارج می شود. اما این روش برای بارداری های کم خطر دارای فواید است و توصیه می شود اما در صورت بروز مشکل در هر مرحله از روند زایمان باید مداخلات پزشکی مورد نیاز اعمال شود وگرنه جان مادر و فرزند ممکن است به خطر بیفتد. در مورد مقایسه زایمان به روش طبیعی و سزارین به چند مورد اشاره می کنیم:
- درد: در زایمان طبیعی درد قبل و حین آن برای مادر وجود دارد اما بعد از آن شرایط مادر پس از گذشت زمان کوتاهی به وضعیت طبیعی بر‌می‌گردد. در مورد سزارین باید گفت که درد مادر حتی پس از زایمان نیز به دلیل درد در محل بخیه ها ادامه خواهد داشت.
- خونریزی: در حین وضع حمل به روش طبیعی خونریزی خیلی کمتر از سزارین است.
- در آغوش گرفتن نوزاد بلافاصله پس از تولد: این کار در زایمان طبیعی در همان لحظه تولد میسر است و مادر می تواند به فرزندش شیر بدهد اما این امکان در سزارین نیست.
- مراقبت بعد: در روش طبیعی مراقبت کمی بعد از آن نیاز است ولی در سزارین به دلیل برش بزرگی که در شکم مادر ایجاد می شود باید مراقبت های زیادی جهت جلوگیری از بروز عفونت انجام شود.
فواید آن چیست؟
حتما شنیده اید که بسیاری از پزشکان به خانم‌های باردار توصیه می کنند برای زایمان خود روش طبیعی را انتخاب کنند. پس مشخص می شود که این روش دارای مزایا و فوایدی هست که تا این حد به انتخاب آن توصیه می شود. اما این فواید کدام اند؟
- دریافت باکتری‌های مفید توسط نوزاد حین عبور از کانال زایمانی
- دور بودن از خطرات عمل جراحی
- خروج کامل مایعات وارد شده به ریه نوزاد در روند زایمان طبیعی
- شیردهی آسان و سریع
- داشتن عوارض کمتر در بارداری های بعدی
- کاهش خطر ابتلای کودک به چاقی و آسم
- کم بودن عوارض پروسه زایمان
- هزینه کمتر
خطرات و عوارض چیست؟
به طور کلی وضع حمل طبیعی در مادران دارای بارداری کم خطر، بسیار ایمن است. اما اگر خانم باردار که زایمان به روش طبیعی را انتخاب کرده، از توصیه های پزشک خود پیروی نکند یا در صورت نیاز از مداخله پزشکی امتناع کند، می تواند برای او و فرزندش خطرناک باشد. مادران باردار که روش طبیعی را برای زایمان انتخاب می کنند، باید برای تضمین سلامتی خود و فرزندشان به پزشک معالج اجازه دهند تا در صورت بروز مشکلات احتمالی، از مداخلات پزشکی استفاده کند. در مواقع اضطراری، دریافت نکردن مداخلات پزشکی می تواند زندگی مادر و نوزاد را در معرض خطر جدی قرار دهد. با این حال برخی عوارض و مشکلات که ممکن است در زایمان طبیعی رخ بدهد:
- بیهوشی در حین زایمان
- افزایش فشار خون مادر
- خونریزی زیاد
چه کسانی زایمان طبیعی راحتی دارند؟!
زایمان خواه ناخواه با هر روشی که باشد با استرس و نگرانی همراه است که کاملا عادی و اجتناب ناپذیر است. اما مهم است که مادران باردار یاد بگیرند چطور با استرس و نگرانی های خود در دوران بارداری و زایمان کنار بیایند و آن را کنترل کنند. اینکه زایمان طبیعی راحت تر انجام شود بستگی به این دارد که مادر چقدر قدرت بدنی دارد و سبک زندگی اش به چه صورت است. باید اشاره کرد که مادران باردار که قصد زایمان به این روش را دارند، باید به طور منظم سطح خاصی از فعالیت روزانه را داشته باشند. رژیم غذایی سالمی را در پیش بگیرند. به قدر لازم استراحت و آرامش داشته باشند. بنابراین اگر مادران باردار این نکات را و همچنین نکاتی که پزشک به آنها اعلام می کند، رعایت کنند زایمان راحتی خواهند داشت.
موارد منع زایمان به روش طبیعی
این که فکر کنیم زایمان طبیعی برای همه مادران باردار مناسب است، صحیح نیست. مواردی وجود دارد که در صورت وجود هر یک از آنها، زایمان به روش طبیعی توصیه نمی شود که باید سزارین انجام شود. این موارد عبارتند از:
- وجود بیماری های خاص در مادر: مانند دیابت، بیماری های قلبی، هموروئید حاد، ایدز، عفونت فعال هرپس در کانال زایمان و …
- وضعیت قرارگیری نوزاد: در صورت پایین نیامدن سر نوزاد و خارج نشدن سر از کانال زایمان و یا اینکه سر نوزاد بالا باشد (در اصطلاح بریچ) سزارین باید انجام شود
- وزن نوزاد: اگر نوزاد وزن زیادی داشته باشد
