سزارین نوعی عمل جراحی است و به‌عنوان یکی از روش‌های به دنیا آمدن نوزاد شناخته می‌شود. احتمالاً شنیده‌اید که روش‌های مختلفی برای زایمان وجود دارد مثل زایمان طبیعی، فیزیولوژیک و سزارین. هرکدام از این روش‌ها شرایط خاص خود را دارند و بسیار مهم است که مادران باردار با مطالعه در مورد این روش‌ها، اطلاعات کافی در این زمینه بدست بیاورند و با پزشک زنان خود در مورد انتخاب روش زایمان مشورت نمایند. در این مطلب از کلینیک ختنه نوزادان تهران به یکی از روش‌های زایمان یعنی سزارین می‌پردازیم.
همه چیز درباره سزارین
سزارین (Caesarean section یا C-section)، زایمان با روش جراحی از طریق ایجاد برش (شکاف) در شکم و رحم مادر است. پزشکان زمانی از این روش استفاده می‌کنند که معتقدند برای مادر، نوزاد یا هر دو ایمن‌تر است. برخی از زنان به دلایلی ترجیح می‌دهند زایمان طبیعی را انتخاب کنند، برخی دیگر هم زایمان سزارین را ترجیح می‌دهند. در مورد اینکه این روش چگونه انجام می‌شود، چه خطراتی دارد، علت انجام آن چیست، و مواردی از این دست، در ادامه با جزئیات کامل اشاره خواهیم کرد.
عمل سزارین
همان‌طور که در بالا اشاره کردیم، در این روش برش یا شکاف در شکاف و رحم مادر ایجاد می‌شود.
برش پوست: برش ایجاد شده در پوست ممکن است بصورت زیر باشد:
- برش بالا به پایین (عمودی): این برش از ناف به سمت پایین ایجاد می‌شود.
- برش پهلو به پهلو (افقی): از این برش بیشتر استفاده می‌شود، زیرا به خوبی بهبود می‌یابد و خونریزی کمتری دارد.
نوع برش استفاده شده به سلامت و شرایط مادر و جنین بستگی دارد.
برش رحم: برش در رحم نیز ممکن است عمودی یا افقی باشد.
علت انجام
اگر مادر یا جنین شرایطی دارند که موجب شود امکان استفاده از روش زایمان طبیعی وجود نداشته باشد، روش سزارین اجازه می‌دهد تا جنین با جراحی به دنیا بیاید؛ بنابراین همان گونه که متوجه شدید در برخی مواقع مادر به طور اختیاری ترجیح می‌دهد با روش سزارین زایمان کند، اما در برخی مواقع شرایطی برای مادر و جنین پیش می‌آید که استفاده از روش سزارین را اجباری می‌کند.
شرایط متعددی هست که احتمال زایمان سزارین را بیشتر می‌کند. شامل:
- ضربان قلب غیرطبیعی جنین: ضربان طبیعی قلب جنین در هنگام زایمان نشانه خوبی است که نشان می‌دهد زایمان به خوبی پیش می‌رود. پزشک معالج ضربان قلب جنین را در طول زایمان کنترل خواهد کرد. تعداد نرمال بین 120 تا 160 ضربان در دقیقه است. اگر ضربان قلب جنین حاکی از آن باشد که مشکلی وجود دارد، پزشک معالج فوراً اقدام شامل اکسیژن‌رسانی به مادر، افزایش مایعات و تغییر وضعیت مادر را انجام می‌دهد. اگر ضربان قلب بهبود نیابد، ممکن است زایمان سزارین انجام شود.
- وضعیت غیرطبیعی جنین در هنگام تولد: وضعیت طبیعی جنین در هنگام تولد، سر به پایین و رو به پشت مادر است. گاهی اوقات جنین در وضعیت مناسبی قرار نمی‌گیرد. این امر زایمان از طریق کانال زایمان را دشوارتر می‌کند.
- اندازه جنین: نوزاد برای عبور از کانال زایمان خیلی بزرگ است.
- مشکلات جفت
- وجود برخی شرایط خاص در مادر: مانند ابتلا به دیابت، فشارخون بالا، عفونت HIV، و زخم‌های تبخال فعال در واژن
- دوقلو یا چندقلویی
عوارض سزارین
برخی از عوارض احتمالی این روش ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- واکنش به داروهای مورد استفاده در جراحی
- خون ریزی
- جدا شدن غیر طبیعی جفت به خصوص در زنانی که سزارین قبلی داشته اند
- آسیب به مثانه یا روده
- عفونت در رحم
- ایجاد عفونت در محل زخم
- عفونت دستگاه ادراری
- لخته شدن خون
آماده شدن برای سزارین
پزشک معالج آزمایش‌های خون خاصی را قبل از عمل برای مادر توصیه کند. این آزمایش‌ها اطلاعاتی در مورد گروه خونی و هموگلوبین، تعداد گلبول‌های قرمز و غیره ارائه می‌دهند. در صورت نیاز به انتقال خون در طول عمل، نتایج آزمایش بسیار کمک‌کننده و حیاتی است. حتی برای مادرانی که قصد زایمان طبیعی دارند، مهم است که برای موارد غیرمنتظره آماده شوند.
اگر قصد ندارید فرزندان بیشتری داشته باشید، می‌توانید با پزشک معالج خود در مورد بستن لوله یا توبکتومی مشورت کنید. توبکتومی را می‌توان در حین عمل سزارین انجام داد.
قبل از سزارین
- در خانه: شب قبل از سزارین دوش بگیرید. 24 ساعت قبل از عمل موهای ناحیه تناسلی خود را نتراشید چون می‌تواند خطر ابتلا به عفونت را محل جراحی را افزایش دهد. اگر موهای این ناحیه تناسلی نیاز به تراشیدن داشته باشد، قبل از جراحی توسط کادر اتاق عمل انجام می‌شود.
- در بیمارستان: ابتدا ناحیه شکم تمیز می‌شود. احتمالاً یک لوله نازک (کاتتر) در مثانه قرار می‌گیرد تا ادرار را جمع‌آوری کند. یک لاین داخل وریدی در ورید دست یا بازوی قرار داده می‌شود تا مایعات و داروها از جمله آنتی‌بیوتیک‌ها برای جلوگیری از عفونت فراهم شود. بیهوشی اکثر سزارین‌ها تحت بی‌حسی نخاعی انجام می‌شوند که تنها قسمت پایین بدن را بی‌حس می‌کند؛ اما برخی از موارد ممکن است نیاز به بیهوشی عمومی داشته باشند.
در حین عمل
- در این روش، پزشک برش هایی را در شکم و رحم ایجاد می کند تا نوزاد را به دنیا آورد.
- برش شکم: پزشک برشی در دیواره شکم ایجاد می کند. معمولاً به صورت افقی در روی شکم انجام می‌شود. یا ممکن است پزشک یک برش عمودی از زیر ناف به سمت پایین (عمودی) ایجاد کند.
- برش رحم: سپس پزشک رحم را برش می‌دهد (معمولاً به‌صورت افقی در قسمت پایینی رحم). بسته به موقعیت جنین در داخل رحم و وجود مواردی مانند جفت سرراهی یا زایمان زودرس ممکن است از انواع دیگری از برش‌های رحم استفاده شود.
- زایمان سزارین: نوزاد از طریق این برش‌ها از شکم مادر خارج شده و به دنیا می‌آید. پزشک دهان و بینی نوزاد را از مایعات پاک می‌کند، سپس بندناف را می‌بندد و می برد. سپس جفت از رحم خارج می شود و برش ها با بخیه بسته می شوند.
- اگر از روش بی‌حسی نخاعی استفاده شود، احتمالاً مادر می‌تواند نوزاد را پس از مدت کوتاهی پس از زایمان در آغوش بگیرد.
بعد از عمل
معمولاً عمل سزارین نیاز به 2 تا 3 روز بستری شدن در بیمارستان وجود دارد. پزشک معالج ممکن است داروهای مسکن برای مادر تجویز کند. هنگامی که بیهوشی شروع به ازبین‌رفتن کرد، توصیه می‌شود نوشیدن مایعات را آغاز کنید. مادر می‌تواند حتی در اتاق زایمان، شیردهی را شروع کند.
