آبله میمون بیماری است که امروزه در کشورهای مختلف در مورد ابتلا به آن نگرانی‌های زیادی وجود دارد. هرچند این بیماری هنوز به ایران نرسیده است لازم می‌دانیم در مورد آن به صورت کامل توضیح دهیم تا مراجعه کنندگان به سایت کلینیک ختنه نوزادان تهران از آن استفاده نمایند. در ادامه با ما همراه باشید.
آبله میمون چیست؟
آبله میمون یک بیماری نادر است که توسط ویروس ایجاد می شود. این بیماری با تب، تورم غدد لنفاوی و بثورات گسترده مشخص می شود. بثورات باعث ایجاد ضایعات زیادی در صورت و اندام ها می شود. از طرفی آبله میمون یک بیماری زئونوز است یعنی نوعی بیماری که بین انسان و حیوان مشترک است. منظور از زئونوز بودن یک عامل عفونی، این است که این عامل بیماری زا توانسته از حیوان به انسان انتقال یابد آن هم از طریق شکستن سد بین گونه ای. عوامل زئونوز می توانند باکتری، ویروس و غیره باشند. در مورد بیماری، عامل زئونوتیک نوعی ویروس است.
بیماری آبله یک بیماری نام آشنا بین اکثر انسان ها است چرا که این بیماری طی سال ها قبل تعداد بسیار زیادی مرگ و میر در انسان ها را موجب شد. اما بیماری که اخیرا شیوع آن زیاد شده، متفاوت است از بیماری آبله انسانی. از نظر علایم بالینی، شدت علایم بیماری آبله انسانی شدیدتر از آبله میمون است. ویروس آن (MPXV) دارای ژنوم DNA دو رشته ای ~ 197 کیلوبایت است. دو کلاد (clade) اصلی ژنتیکی متمایز برای آن توصیف شده است: کلاد آفریقای مرکزی (حوضه کنگو) و کلاد آفریقای غربی. بیشتر موارد بیماری در مرکز و غرب آفریقا رخ می دهد.
آبله میمون در ایالات متحده نادر است، اگرچه اخیرا چند مورد تایید شده در سال 2021 گزارش شده است. همانطور که اشاره شد، این یک بیماری مشترک بین انسان و دام است. این بدان معنی است که می تواند از حیوانات به انسان منتقل شود و بالعکس. همچنین می تواند از یک انسان به انسان دیگر منتقل شود. ویروس آن بخشی از جنس ارتوپاکس ویروس یا orthopoxvirus است. در این جنس، ویروس آبله انسانی هم وجود دارد.
دانشمندان اولین بار در سال 1958 این بیماری را شناسایی کردند. به همین دلیل است که این بیماری آبله میمون نامیده می شود. در سال ها پیش دو مورد طغیان (outbreak) در بین میمون هایی که برای تحقیقات مورد استفاده قرار گرفتند، گزارش شد. به همین دلیل است که این بیماری آبله میمون نامیده شد. اولین مورد آن در انسان در سال 1970 در جمهوری دموکراتیک کنگو اتفاق افتاد.
علائم آبله میمون چیست؟
علائم آبله میمون مشابه علائم آبله انسانی است. اما علائم آن معمولا خفیف تر است. پس از ابتلا به ویروس آبله میمون، ممکن است 5 تا 21 روز طول بکشد تا اولین علائم ظاهر شوند ولی در بسیاری از موارد این دوره 7 تا 14 روز طول می کشد. علائم اولیه عبارتند از:
- تب که معمولاً اولین علامت است
- سردرد
- درد های عضلانی
- كمر درد
- خستگی
- لرز
- تورم غدد لنفاوی که به عنوان لنفادنوپاتی شناخته می شود
پس از ایجاد تب، بثورات پوستی معمولاً 1 تا 3 روز بعد ظاهر می شود. بثورات معمولاً در قسمت های زیر ایجاد می شود:
- صورت که رایج ترین محل است
- کف دست
- کف پا
- دهان
- دستگاه تناسلی
- چشم ها (جمله ملتحمه و قرنیه)
بثورات در واقع ضایعاتی است که به ترتیب زیر ایجاد می شوند:
- ماکول (ضایعات مسطح تغییر رنگ)
- پاپول (ضایعات کمی برجسته)
- وزیکول (برجستگی دارای مایع شفاف)
- پوسچول (برجستگی حاوی مایع زرد رنگ)
- دلمه
پس از خشک شدن ضایعات و پوسته پوسته شدن، می ریزند. علائم آبله میمون معمولاً 2 تا 4 هفته طول می کشد و بدون درمان این علایم از بین می روند.
تشخیص بیماری چگونه است؟
تشخیص آبله میمون از طریق آزمایش صورت می گیرد که می تواند به روش های مختلف در آزمایشگاه انجام شود.
درمان آبله میمون چیست؟
در حال حاضر هیچ درمانی برای آن وجود ندارد. با این حال، آبله میمون خود محدود شونده است، به این معنی که می تواند بدون درمان بهبود یابد.
آیا آبله میمون در کودکان شدید است؟
احتمال ابتلا در کودکان کمتر است ولی عوارض می تواند شدیدتر از بالغین باشد. لازم است به این نکته اشاره کنیم که تا به امروز (بیست و هفتم خردادماه ۱۴۰۱) در ایران هنوز مورد تایید شده‌ای گزارش نشده است.
میزان شیوع بیماری چگونه است؟
ویروس آبله میمون عمدتاً در مناطق استوایی و روستایی مرکز و غرب آفریقا زیاد دیده می شود. این بیماری از سال 1970، در کشورهای زیر رخ داده است:
- کامرون
- جمهوری آفریقای مرکزی
- ساحل عاج
- جمهوری دموکراتیک کنگو
- گابن
- لیبریا
- نیجریه
- سیرا لئون
- سودان جنوبی
البته بیشتر موارد بیماری در مناطق روستایی جمهوری دموکراتیک کنگو رخ داده است. اگر فردی به هر یک از این کشورها سفر می کند، حتما باید:
- نکات ایمنی را رعایت کند
- از تعامل با حیواناتی که ممکن است به آبله میمون مبتلا باشند خودداری کند
- از تعامل با افرادی که ممکن است در معرض ویروس قرار گرفته اند خودداری کند.
تفاوت آبله میمون با آبله مرغان چیست؟
برخی از علائم آبله میمون شبیه آبله مرغان است مانند تب، بثورات پوستی، بدن درد و خستگی اما تفاوت های زیادی دارند:
- ویروس: در حالی که آبله میمون توسط ویروس آبله میمون در جنس orthopoxvirus ایجاد می شود، ولی آبله مرغان توسط ویروس Varicella-zoster ایجاد می شود که بسیار مسری است.
- راش: بیمار مبتلا به آبله میمون در عرض 1 تا 5 روز دچار بثورات می شود و از قسمت صورت شروع می شود و سپس به سایر نقاط بدن گسترش می یابد اما در مورد آبله مرغان، بثورات روی سینه، پشت و سپس روی صورت و کل بدن ظاهر می شود که بین 250 تا 500 تاول خارش دار ایجاد می کند.
- تورم غدد لنفاوی: غدد لنفاوی در این بیماری متورم می شوند در حالی که غدد لنفاوی در آبله مرغان متورم نیستند.
- دوره کمون آبله میمون از 5 تا 21 روز و آبله مرغان از 4 تا 7 روز طول می کشد.
- انتقال: ویروس آن از طریق پوست دچار جراحت شده، دستگاه تنفسی و غشای مخاطی وارد بدن می شود در حالی که ویروس آبله مرغان عمدتاً از طریق مجاری تنفسی وارد بدن می شود.
- پیشگیری: در صورت ابتلا به آن باید از تماس با فرد مبتلا، حیوان مبتلا و همچنین وسایل فرد مبتلا اجتناب شود در حالی که در آبله مرغان باید واکسیناسیون انجام شود تا از عفونت جلوگیری شود.
- درمان: در آبله میمون، درمان خاصی نیاز نیست، اما می توان واکسن را به افرادی که با فرد مبتلا تماس داشته اند تزریق کرد. در آبله مرغان، درمان علامتی انجام می شود، اما واکسن واریسلا زوستر ایمن و موثر است.
- علائم: نوع میمونی و آبله مرغان تقریباً دارای علائم مشابه هستند مانند علایم شبه سرماخوردگی، تب، بدن درد، درد عضلانی و خستگی که هر دو منجر به بثورات گسترده ای می شوند.
راه های انتقال بیماری چیست؟
آبله میمون از طریق تماس مستقیم با موارد زیر از حیوان یا انسان مبتلا به عفونت پخش می شود:
- خون
- مایعات بدن
- ضایعات پوستی یا مخاطی
- قطرات تنفسی (در تماس انسان با انسان)
این مواد می توانند از طریق تنفس، غشاهای مخاطی یا پوست آسیب دیده وارد بدن شوند. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری های آمریکا اعلام می کند که انتقال فرد به فرد بسیار کم است. اما اگر بخواهد از این طریق منتقل شود، معمولاً از طریق تماس طولانی مدت چهره به چهره و قطرات تنفسی بزرگ اتفاق می افتد.
انتقال همچنین می تواند از طریق خوردن گوشت حیوان آلوده نیز رخ می هد.
چگونه از آن پیشگیری کنیم؟
برای جلوگیری از ابتلا به ویروس آبله میمون اقدامات متعددی وجود دارد:
- از تماس با حیواناتی که می‌توانند حامل ویروس باشند (از جمله حیواناتی که مبتلا به این بیماری هستند) خودداری کنید.
- از تماس با وسایلی که با حیوان بیمار تماس داشته است خودداری کنید.
- بیماران آلوده را از دیگرانی که در معرض خطر عفونت هستند جدا کنید.
- پس از تماس با حیوان یا انسان آلوده، بهداشت دست را به خوبی رعایت کنید. به عنوان مثال، شستن دست ها با آب و صابون یا استفاده از مواد ضدعفونی کننده دست بر پایه الکل.
- هنگام مراقبت از بیماران، از تجهیزات حفاظت فردی (ماسک و دستکش) استفاده کنید.
واکسن
JYNNEOS (Imvamune یا Imvanex) یک واکسن از نوع ویروس زنده ضعیف شده است که توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده برای پیشگیری از آبله میمون تایید شده است. اما تا به امروز مراجع بهداشتی توصیه‌ای در مورد واکسیناسیون گسترده برای آن نداشته اند.
