کم خونی کودکان از یکی از مشکلاتی است که ممکن است برای فرزند شما اتفاق بیافتد. یکی از دلایل کم خونی، فقر آهن است. مواد مغذی برای رشد کودکان ضروری است و کمبود آن ها به خصوص کمبود آهن منجر به بیماری های مختلف و کاهش سطح رشد کودک می گردد. اگرچه علت های دیگری مانند وراثت، بیماری های کلیوی، خونریزی های بیش از حد و سرطان برای کم خونی وجود دارد اما فقر آهن از مهم ترین علل کم خونی کودکان است. برای آگاهی بیش تر از این موضوع تا انتهای این مطلب از کلینیک ختنه نوزادان تهران ما را همراهی کنید.
کم خونی کودکان چیست و چه علائمی دارد؟
تعداد کم گلبول های قرمز یا سطح پایین هموگلوبین در گلبول های قرمز به کم خونی منجر می شود. وظیفه اکسیژن رسانی و حذف کربن دی اکسید در بدن به عهده هموگلوبین است. وجود دی اکسید کربن اضافی یا کاهش اکسیژن دربدن از عوارض کاهش هموگلوبین است. کم خونی کودکان دارای طیف های مختلفی است. کودکانی که دارای کم خونی خفیف هستند، علائم مشخصی ندارند ولی با افزایش شدت کم خونی نشانه ها بروز پیدا می کنند.
از آنجایی که علت های متفاوتی برای کم خونی وجود دارد و این مشکل شامل انواع مختلفی است، در نتیجه علائم متفاوتی درکودکان رخ می دهد که شایع ترین آن ها عبارتند از:
- رنگ پریدگی
- سرفه
- بهبودی دیرهنگام زخم ها
- کاهش روند رشد
- مشکل در تنفس
- اسهال
- تپش قلب
- بزرگ شدن طحال و کبد
- خستگی و ضعف
- کم اشتهایی
- درد شکم
علل کم خونی کودکان چیست؟
علل کم خونی به طور کلی شامل موارد زیر می شوند:
- عامل وراثت یکی از علت های کم خونی در کودکان است که عملکرد گلبول های قرمز با اختلال مواجه می شود. مانند کم خونی تالاسمی و داسی شکل که ارثی هستند.
- مشکلاتی مانند ضربه های سنگین و زخم های گوارشی که باعث از دست رفتن خون زیادی در بدن می شود در کم خونی موثر واقع می شوند.
- کمبود آهن در رژیم غذایی سبب ضعف بدن در تولید گلبول های قرمز می شود و در نهایت کم خونی به وجود می آید. فقر آهن از شایع ترین علت های کم خونی کودکان است.
- برخی از بیماری ها همچون بیماری های کلیوی، بیماری کبد، مشکلات تیروئید، سرطان و بیماری های التهابی روده در ایجاد کم خونی نقش دارند.
انواع این بیماری در کودکان
کم خونی میکروسیتیک: در کم خونی میکروسیتیک گلبول های قرمز کم رنگ تر و کوچک تر از حد انتظار هستند. کم خونی میکروسیتیک باعث می شود تا گلبول های قرمز در رساندن اکسیژن ضعیف شوند. افزایش نیاز به آهن در دوران بارداری، عمل جراحی، سرطان، خونریزی حاد، بیماری های التهابی و قاعدگی سنگین از عواملی هستند که در کم خونی میکروسیتیک موثر واقع می شوند.
کم خونی فقر آهن: شایع ترین نوع کم خونی کودکان، فقر آهن است. تا ۶ ماهگی بیش تر کودکان از سطح مناسب آهن برخوردار هستند. سطح آهن در برخی کودکان از ۶ ماهگی به بعد کاهش پیدا می کند و معمولاً کودک به صورت شدیدی خسته می شود.
کم خونی ماکروسیتیک: این نوع کم خونی کودکان به دو دسته مگالوبلاستیک و غیر مگالوبلاستیک تقسیم می شود. کم خونی مگالوبلاستیک به دلیل اختلال در تولید گلبول های قرمز خون ایجاد می شود. کمبود ویتامین B12 و کمبود فولات باعث بزرگی بیش از حد گلبول های قرمز می شوند و در نهایت کم خونی مگالوبلاستیک را به وجود می آورند. کم خونی غیر مگالوبلاستیک ممکن است به دلیل شیمی درمانی، کم کاری تیروئید، مصرف الکل و بیماری کبد ایجاد شود.
کم خونی داسی شکل: این نوع کم خونی کودکان به شکل ارثی است. گلبول های قرمز در این نوع شکلی شبیه به C دارند و سفت و چسبناک هستند. این حالت گلبول های قرمز منجر به لخته شدن خون، گیر کردن در رگ ها و صدمات بافتی می شود. کم خونی داسی شکل دارای انواع مختلفی است که معمولا از همان کودکی بروز پیدا می کند.
تالاسمی: پروتئین هموگلوبین شامل زنجیره های آلفا و بتا است. از آنجایی که تالاسمی روی پروتئین هموگلوبین تاثیر می گذارد و سطح آن را کاهش می دهد، آن را به دو بیماری تالاسمی آلفا و تالاسمی بتا نام گذاری کرده اند. کم خونی کودکان اگر از نوع تالاسمی بروز پیدا کند، ارثی است.
کم خونی آپلاستیک: گلبول های قرمز به مقدار کافی در کم خونی آپلاستیک تولید نمی شوند. بیماری های خود ایمنی، شیمی درمانی، تابش و برخی از ویروس ها مانند ایدز از مواردی هستند که در ایجاد این نوع کم خونی کودکان نقش دارند.
درمان کم خونی کودکان
پزشک با توجه به نوع کم خونی به ارائه راهکارهای درمانی می پردازد. کم خونی ناشی از فقر آهن با مصرف مکمل ها بهبود پیدا می کند. بنابراین پزشکان برای بیش تر کودکان از ۶ ماهگی تا ۲ سالگی قطره آهن تجویز می کنند. البته قطره آهن در فرم‌معمولی با مشکلاتی ازجمله تیره شدن دندان ها و اختلالات گوارشی همراه است ولی امروزه سعی می شود تا از دیگر مکمل های جدید که کم عارضه هستند استفاده کنند.
از راهکارهایی که برای درمان کم خونی کودکان توصیه می شود، تصحیح اصول تغذیه ای او است. مصرف ویتامین C جذب آهن را در کودک افزایش می دهد. لیمو ترش، گوجه فرنگی، کلم بروکلی، پرتقال و فلفل دلمه ای از منابع سرشار از ویتامین C هستند. گوشت قرمز، ماهی و تخم مرغ از دیگر منابع غذایی به شمار می روند که دارای آهن هستند. علاوه بر گوشت ها و منابع ویتامین C حبوبات نیز باید در رژیم غذایی کودک قرار گیرد تا جذب آهن بیش تر شود. همچنین سعی کنید بعد از غذا به کودک خود چای و قهوه ندهید زیرا این نوشیدنی ها از جذب آهن می کاهند.
سخن پایانی
با اینکه هر نوع کم خونی کودکان علائم خاص خود را دارد اما با مشاهده علائم به طور قطعی نمی توان از کم خونی سخن گفت. قبل از اینکه به کودک خود مکمل بدهید، حتماً باید به پزشک اطفال مراجعه کنید و با توجه به نوع کم خونی راهکار درمانی را پیش بگیرید. مصرف خودسرانه و بیش از حد مکمل ها و قرص آهن می تواند پیامدهای منفی دیگری را به بار آورد.
